صدای پروانه «موچول خانم» از صفحهٔ‌ سنگی

سه‌تار و آواز: بانو پروانه
نام قطعه: چهارگاه (منصوری)
ضبط بر روی صفحۀ سنگی در سال ۱۹۲۸

 

فاش می‌گویم و از گفتۀ خود دل‌شادم
بندۀ عشقم و از هر دو جهان آزادم
کوکب بخت مرا هیچ مُنجم نشناخت
یارب از مادر گیتی به چه طالع زادم؟
(حافظ)   

از زندگی بانو «پروانه»، مشهور به «خانم موچول» اطلاع زیادی در دست نیست. می‌دانیم که سه‌تار را نیک می‌نواخته و با ساز های دیگر نیز بیگانه نبوده. «پروانه» نواختن ویولن را نزد «حسین‌خان اسماعیل‌زاده» و سه‌تار را از «رضاقلی‌خان نوروزی» فرا گرفت. او به مدت ده سال با «حبیب سماعی» همکاری نزدیک داشت و استاد سماعی آواز او را با سنتور همراهی می‌کرد.

دریغا که او بسیار زود ـ در سن سی سالگی به بیماری سل ـ درگذشت. از صدای او چند صفحۀ سنگی کمیاب به یادگار مانده است. زنده‌یاد «اقدس خاوری» که ما او را با نام «خاطره پروانه» می‌شناسیم دختر او بود. یادشان گرامی باد!

* * *